રાજકોટ : કેટલાંક મેડિકલ રિસર્ચ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા તાજેતરના અભ્યાસમાં ગુજરાતમાં ગેસ્ટ્રિક રિફ્લક્સનો પ્રચલિત મુદ્દો બહાર આવ્યો છે, જેમાં કારણો દર્શાવે છે કે રાજ્યના લગભગ 35% થી 40% લોકો એસિડિટી અને હાર્ટબર્નથી પીડાય છે. રાજકોટની વોકહાર્ટ હોસ્પિટલ્સના ડૉ. પ્રફુલ કામાણી (સિનિયર કન્સલ્ટન્ટ ગેસ્ટ્રોએન્ટ્રોલોજિસ્ટ, હેપેટોલોજિસ્ટ, ગેસ્ટ્રો-ઇન્ટેસ્ટીનલ એન્ડોસ્કોપિસ્ટ) અને ડૉ. પાર્થ વાધડિયા (કન્સલ્ટન્ટ- મેડિકલ ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજી) આ પરિસ્થિતિઓને કારણે થતી અગવડતા અને વિક્ષેપને દૂર કરવા માટે અસરકારક સારવાર વિકલ્પોની દબાણની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકે છે.
ડૉ. પ્રફુલ કામાણી (સિનિયર કન્સલ્ટન્ટ ગેસ્ટ્રોએન્ટ્રોલોજિસ્ટ, હેપેટોલોજિસ્ટ, ગેસ્ટ્રો-ઇન્ટેસ્ટીનલ એન્ડોસ્કોપિસ્ટ, વોકહાર્ટ હોસ્પિટલ્સ, રાજકોટ) જણાવે છે કે, “10 માંથી 3 વ્યક્તિઓ એસિડિટી અને હાર્ટબર્નના લક્ષણો અનુભવે છે, જે ઘણીવાર ફૂડ પાઇપ અને પેટ વચ્ચેના ઢીલા વાલ્વને કારણે થાય છે જેને તબીબી પરિભાષામાં હાઈટસ હર્નિયા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જીવનશૈલીમાં મોટા ફેરફારો પીડા અને તકલીફોને દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે જેમ કે મોડી રાત્રે સાઇટ્રસ ફૂડ ખાવાનું ટાળવું, ધૂમ્રપાન, આલ્કોહોલ અને એવી દવાઓ ટાળવી જે એસિડિટી માટે લેવામાં આવતી હોય છે જે દર્દીઓને લાંબા સમય સુધી લેવાની જરૂર પડી શકે છે.”
ડૉ. પાર્થ વાધડિયા (કન્સલ્ટન્ટ- મેડિકલ ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજી, વોકહાર્ટ હોસ્પિટલ્સ, રાજકોટ) એ જણાવ્યું હતું કે,”આપણે બધાએ એક યા બીજા સમયે પેટમાં દુખાવો, હાર્ટબર્ન અને અપચોનો અનુભવ કર્યો હશે. આ બધા એસિડ રિફ્લક્સના લક્ષણો છે. જો આ સ્થિતિ અઠવાડિયામાં બે કે તેથી વધુ વખત થતી હોય, તો તે ગેસ્ટ્રોએસોફેજલ રિફ્લક્સ રોગ (GERD)ને કારણે હોઈ શકે છે. એસિડ રીફ્લક્સ સામાન્ય રીતે ત્યારે થાય છે જ્યારે આપણે ભારે, ભારે ખોરાક ખાધા પછી તરત જ સૂઈ જઈએ. શું થાય છે કે પેટમાં એસિડ વારંવાર અન્નનળીમાં વહેવા લાગે છે, મોં અને પેટને જોડતી નળી, જેનાથી હાર્ટબર્ન અને અન્ય લક્ષણો થાય છે. એસિડ રિફ્લક્સ સામાન્ય રીતે ઘરે જ નિયંત્રિત કરી શકાય છે, પરંતુ ક્રોનિક એસિડ રિફ્લક્સ (GERD) ને સારવારની જરૂર પડી શકે છે. જો GERD ની સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો એસિડ અન્નનળીના પેશીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.”
સૌથી પહેલાં ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજી શું છે એ સમજવું ખૂબ જરૂરી છે. કારણકે ઘણી સમસ્યાઓ એવી છે કે સામાન્ય જનતામાં તેની જાણકારી નથી. ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજી એ અન્નનળી, પેટ, નાનું આંતરડું, મોટું આંતરડું, સ્વાદુપિંડ, પિત્તાશય વગેરે સહિત જઠરાંત્રિય માર્ગ (GI) અને પાચન તંત્રને લગતી પાચન તંત્રની સામાન્ય કામગીરી અને રોગોને સમજવાનો અભ્યાસ છે. પાચન તંત્ર પેરીસ્ટાલિસિસ (લયબદ્ધ સંકોચન અને છૂટછાટ) દ્વારા ખોરાકને GI માર્ગમાં ખસેડે છે. પછી, પાચન રસ તેમના પર કાર્ય કરે છે અને સરળ શોષણ માટે જટિલ પદાર્થોને સરળમાં તોડે છે અને શૌચ દ્વારા કચરો દૂર કરે છે. ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજી ક્ષેત્રે નિપુણ એવા તબીબી નિષ્ણાતને ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજીસ્ટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે જે ઉપરોક્ત અવયવોના શરીરવિજ્ઞાનને સમજવામાં નિષ્ણાત હોય છે અને જઠરાંત્રિય માર્ગની સરળ કામગીરીને સુનિશ્ચિત કરવા સંબંધિત બિમારીઓનો ઉપચાર કરે છે. ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજિસ્ટ્સ દ્વારા સારવાર કરવામાં આવતી કેટલીક પરિસ્થિતિઓમાં જઠરાંત્રિય રક્તસ્રાવ, ગેસ્ટ્રોએસોફેજલ રિફ્લક્સ રોગ, ઇરિટેબલ બૉલ સિંડ્રોમ, પિત્ત સંબંધી રોગ, પિત્તાશય રોગ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. જો તમને ઉબકા, હાર્ટબર્ન અથવા પેટમાં દુખાવો જેવી પાચન સમસ્યાઓ વિશે સતત ફરિયાદો હોય, તો તે સૂચવે છે કે તમારા જઠરાંત્રિય કાર્યો અવરોધાય છે. લક્ષણો વધુ ખરાબ થતા અટકાવવા માટે ડૉક્ટર ઓવર-ધ-કાઉન્ટર ગોળીઓ અથવા અન્ય દવાઓની ભલામણ કરી શકે છે.
ગેસ્ટ્રોલોજીની મોટાભાગની સમસ્યાઓ દૂર કરી શકાય છે. જો કે, રિકવરી દર રોગથી રોગ અને દર્દીથી દર્દી પર આધાર રાખે છે. જો કોઈ વ્યક્તિ ઝડપથી રિકવરી કરવા માંગતા હોવ, તો વ્યક્તિએ આહારની આદતો બદલવાની અને સારી રીતે સંતુલિત આહાર લેવાની જરૂર છે. અસરકારક પાચન સમસ્યાઓ સારવાર માટે તાત્કાલિક ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજી ડિસઓર્ડરના લક્ષણોમાં પેટનું ફૂલવું, કબજિયાત, ઝાડા, અસંયમ, હાર્ટબર્ન વગેરે મુખ્ય છે. કોમ્પ્લેક્સિટી ગેસ્ટ્રોલોજી રોગના પ્રકાર પર આધારિત છે. પરંતુ, પરિસ્થિતિઓ હળવાથી ગંભીર સુધીની હોઈ શકે છે. જો કોઈ વ્યક્તિને હળવી પાચન સમસ્યા હોય તો તે જોએક કે બે દિવસ સુધી રહે તો ઘરે સારવાર કરી શકાય છે. જો કે, પરંતુ જો આ સમસ્યાઓ વધે તો પાચન સમસ્યાઓની સારવાર માટે ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજિસ્ટની મુલાકાત લેવી જ જોઇએ.
વોકહાર્ટ હોસ્પિટલ્સ, રાજકોટ ખાતે અનુભવી ડોક્ટર્સની ટીમ ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજી વિભાગ, સ્થિતિનું નિદાન કરવાથી લઈને અસરકારક સારવાર પૂરી પાડવા સુધીની બહુવિધ સેવાઓ અને ગેસ્ટ્રોએન્ટરોલોજી પરીક્ષણો પ્રદાન કરે છે. હોસ્પિટલ પાચન સંબંધી બિમારીઓની શ્રેષ્ઠ સારવાર આપવા માટે અદ્યતન તકનીકોનો ઉપયોગ કરે છે. હોસ્પિટલ પાસે સારી રીતે સજ્જ અને સજ્જ વોર્ડ, લેબ અને કાફેટેરિયા છે, જેથી દર્દી અથવા તમારા પરિવારના સભ્યોને કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો ન પડે.
